نماز جماعت و اهمیت آن در اسلام

نماز جماعت، و اهمیت آن در اسلام

دین مبین اسلام، از ابعاد اجتماعی مهمی برخوردار است و با عنایت به برکات اجتماعی وحدت و  یکپارچگی، در بسیاری از برنامه هایش بر این بعد، تکیه و تاکید بسیاری نموده است.

برگزاری نمازهای روزانه واجب نیز به صورت جماعت و گروهی، یکی از این برنامه هاست.

در اینجا به اهمیت «نماز جماعت » و آثار گوناگون آن اشاره می کنیم:

اهمیت نماز جماعت

غیر از آثار فردی و اجتماعی نماز جماعت(که به آنها اشاره خواهدشد) پاداش های عظیمی برای آن بیان شده که در اینجا به بعضی از روایات، اشاره می شود. از رسول خدا(ص) نقل شده که:«من سمع النداء فلم یجبه من غیرعلة فلا صلاة له » نماز کسی که صدای اذان را بشنود و بی دلیل، در نماز جماعت مسلمانان شرکت نکند، ارزشی ندارد[1].

در حدیث، تحقیر نماز جماعت، به منزله تحقیر خداوند بشمار آمده است: «من حقره فانما یحقر الله »[2]  شرکت دائم در نماز جماعت، انسان را از منافق شدن بیمه می کند[3]. و برای هر گامی که به سوی نماز جماعت و مسجد برداشته شود، ثواب و حسنه در نظر گرفته شده است[4]. همین که کسی برای شرکت در نماز جماعت از منزل خارج می شود، یا در مسجد، در انتظار نماز جماعت به سر می برد پاداش کسی را دارد که در این مدت، به نماز مشغول بوده است[5]. تعداد حاضران در نماز جماعت، هر چه بیشتر باشد، پاداش آن بیشتراست. این کلام رسول خداست که فرمود: «ما کثر فهو احب الی الله»[6] حدیث جالبی در بیان فضیلت نماز جماعت است که قسمتی از آن در رساله های عملیه هم ذکر شده است. ترجمه تمام حدیث چنین است:

اگر اقتدا کننده 1 نفر باشد، پاداش 150 نماز داده می شود.

اگر اقتدا کننده 2 نفر باشد، پاداش 600 نماز داده می شود.

اگر اقتدا کننده 3 نفر باشد، پاداش 1200 نماز داده می شود.

اگر اقتدا کننده 4 نفر باشد، پاداش 2400 نماز داده می شود.

اگر اقتدا کننده 5 نفر باشد، پاداش 4800 نماز داده می شود.

اگر اقتدا کننده 6 نفر باشد، پاداش 9600 نماز داده می شود.

اگر اقتدا کننده 7 نفر باشد، پاداش 19200 نماز داده می شود.

اگر اقتدا کننده 8 نفر باشد، پاداش 36400 نماز داده می شود.

اگر اقتدا کنندگان و امام جماعت به 10 نفر رسیدند، پاداش 72800 نماز دارد.

ولی،همین که عدد افراد از ده نفر گذشت، حساب آنرا جز خداکسی نمی داند[7]. در حدیث دیگر است: هر که نماز جماعت را دوست بدارد، خدا و فرشتگان او را دوست می دارند[8]. در زمان پیامبر(ص)هرگاه افراد نماز جماعت کم می شدند، آنحضرت به جستجو و تفقد از افراد می پرداخت و می فرمود: شرکت درنماز صبح و عشاء، بر منافقان از هر چیز سنگین تر است[9]. قرآن نیز، از اوصاف منافقان، بی حالی و کسالت هنگام نماز را بیان کرده است؛ « و اذا قاموا الی الصلوة قاموا کسالی»(نساء، آیه 142)... چرا که سحر خیزی و حضور در جماعت مسلمین، آن هم ازراه های دور و در گرما و سرما، نشانه صداقت در ایمان و عشق نمازگزاراست.

حضور در نماز جماعت، خاص یک منطقه نیست. انسان در هر جا که باشد، خوب است به فکر نماز جماعت و حضور در آن و تشویق دیگران باشد.

رسول خدا(ص)در باره اهمیت جماعت، فرمود:

«صلاة الرجل فی جماعة خیر من صلاته فی بیته اربعین سنة. قیل: یا رسول الله!صلاة یوم؟ فقال(ص): صلاة واحدة » یک نماز با جماعت، بهتر از چهل سال نماز فرادی در خانه است. پرسیدند: آیا یک روز نماز؟ فرمود: بلکه یک نماز[10].

و می فرمود: صف های نماز جماعت،همانند صف های فرشتگان درآسمان چهارم است[11]. اولین نماز جماعتی هم که بر پا شد، به امامت رسول خدا و شرکت حضرت علی(ع) و جعفر طیار(برادر حضرت علی(ع)) بود. همین که ابوطالب، فرزندش علی(ع) را دید که به پیامبر اقتدا کرده، به فرزند دیگرش جعفر گفت: تو نیز به پیامبر اکرم اقتدا کن و این جماعت دو سه نفری، پس از نزول آیه «فاصدع بما تؤمر» بود، که فرمان به علنی ساختن دعوت و تبلیغ می داد[12].

آثار نماز جماعت

بر پایی فریضه های دینی به صورت دسته جمعتی،غیر از پاداش های فراوانی که یاد شد، در زندگی فردی و اجتماعی امت مسلمان نیز، آثارمثبت و فراوانی دارد که به برخی اشاره می شود:

1- آثار معنوی

بزرگترین اثر معنوی نماز جماعت،همان پاداش های الهی است که گفته شد. روایت است که شبی، علی علیه السلام تا سحر به عبادت مشغول بود. چون صبح شد، نماز صبح را به تنهائی خواند و استراحت کرد.

رسول خدا(ص) که آنحضرت را در جماعت صبح ندید، به خانه او رفت. حضرت فاطمه(ع) از شب زنده داری علی(ع) و عذر او از نیامدن به مسجد سخن گفت. پیامبر فرمود: پاداشی که بخاطر شرکت نکردن در نماز جماعت صبح، از دست علی(ع) رفت، بیش از پاداش عبادت تمام شب است[13].

رسول خدا(صلی الله علیه و آله) فرموده است:

لان اصلی الصبح فی جماعة احب الی من ان اصلی لیلتی حتی اصبح؛ اگر نماز صبح را به جماعت بخوانم، در نظرم محبوب تر ازعبادت و شب زنده داری تا صبح است[14].

بخاطر همین فضیلت و پاداش هاست که اگر تعداد نمازگزاران از ده نفر بیشتر شود، اگر تمام آسمان ها کاغذ، و دریاها مرکب و درخت ها قلم شود و فرشتگان بنویسند، پاداش یک رکعت آنرا نمی توانند بنویسند[15]. و نماز جماعت با تاخیر، بهتر از نماز فرادی در اول وقت است[16].

2- آثار اجتماعی

نماز جماعت، مقدمه وحدت صفوف و نزدیکی دلها و تقویت کننده روح اخوت است.

نوعی حضور و غیاب بی تشریفات، و بهترین راه شناسائی افراد است.

نماز جماعت، بهترین، بیشترین، پاکترین و کم خرج ترین اجتماعات دنیاست و نوعی دید و بازدید مجانی و آگاهی از مشکلات و نیازهای یکدیگر و زمینه ساز تعاون اجتماعی بین آحاد مسلمین است.

3- آثار سیاسی

نماز جماعت، نشان دهنده قدرت مسلمین و الفت دلها و انسجام صفوف است.

تفرقه ها را می زداید، بیم در دل دشمنان می افکند، منافقان را مایوس می سازد، خار چشم بدخواهان است.

نماز جماعت، نمایش حضور در صحنه و پیوند «امام »و«امت » است.

4- آثار اخلاقی، تربیتی

در نماز جماعت، افراد در یک صف قرار می گیرند و امتیازات موهوم صنفی، نژادی، زبانی، مالی و...کنار می رود و صفا و صمیمیت و نوع دوستی در دلها زنده می شود و مؤمنان، با دیدار یکدیگر در صف عبادت، احساس دلگرمی و قدرت و امید می کنند.

نماز جماعت، عامل نظم و انضباط، صف بندی و وقت شناسی است.

روحیه فردگرایی و انزوا و گوشه گیری را از بین می برد و نوعی مبارزه با غرور و خودخواهی را در بر دارد.

نماز جماعت، «وحدت » در گفتار، جهت، هدف و امام را می آموزد و از آنجا که باید پرهیزکارترین و لایق ترین اشخاص، به امامت نماز بایستد، نوعی آموزش و الهام دهنده علم و تقوا و عدالت است.

نماز جماعت، کینه ها و کدورت ها و سوء ظن ها را از میان می برد و سطح دانش و عبودیت و خضوع را در جامعه اهل نماز، افزایش می دهد.

به خاطر این همه آثار است که به نماز جماعت، آن همه توصیه شده است. حتی نابینایی وقتی از حضور پیامبر، اجازه خواست که به مسجد نیاید، آن حضرت فرمود: از خانه تا مسجد، ریسمانی ببندد و به کمک آن، خود را به نماز جماعت برساند[17]. و نیز، نابینایانی که اجازه ترک شرکت در نماز خواستند، رسول خدا(ص)اجازه نفرمود[18]. از طرف دیگر، برخورد شدید نسبت به کسانی که به نماز جماعت اهمیت نمی دهند، نشان دیگری بر اهمیت و سازندگی آن است.

در حدیث است که به چنان کسان،همسر ندهید و معرف آنان نشوید[19].

منبع: کتاب پرتوی از اسرار نماز، آقای محسن قرائتی، به نقل از hawzah.net   پایگاه اطلاع رسانی حوزه.

[1] . وسائل، ج 5 ص 375، کنز العمال،ج 8 حدیث 22799.

[2] . من لا یحضره الفقیه،ج 1 ص 377.

[3] . مستدرک الوسائل، ج 1 ص 488.

[4] . کنز العمال، ج 8 حدیث 22815 از پیامبر اسلام (ص).

[5] . کنزالعمال،ج 8 حدیث 22818 و 22827.

[6] . کنزالعمال، ج 8 ص 258.

[7] . مستدرک الوسائل، ج 1 ص 487، رساله حضرت امام، مسئله 1400.

[8] . مستدرک الوسائل، ج 1 ص 488.

[9] . کنزالعمال، ج 8 ص 256.

[10] . مستدرک الوسائل، ج 1 ص 488.

[11] . همان مدرک.

[12] . همان مدرک،ص 689،وسائل،ج 5 ص 373.

[13] . سفینة البحار، ج 1، جماعت.

[14] . کنز العمال، ج 8 حدیث 22792.

[15] . توضیح المسائل امام(قدس سره)مسئله 1400.

[16] . توضیح المسائل امام(قدس سره)مسئله 1402.

[17] . وسائل، ج 5 ص 377.

[18] .  کنزالعمال، ج 8 ص 255.

[19] . سفینة البحار، ج 1، جماعت.