عقل نظری و عملی چیست؟/ دکتر ابراهیمی دینانی

عقل نظری و عملی چیست؟

     یک سؤال مهم؛ آیا انسان فقط نظر است یا عمل هم هست؟ یا برعکس؛ آیا فقط عمل است یا نظر هم دارد؟ انسان هر دو نظر و عمل را دارد. انسان تنها موجودی است که دارای نظر و عمل است. بسیاری از موجودات، عمل دارند اما نظر ندارند و بعضی از موجودات ربانی (مانند فرشتگان) نظر دارند ولی عمل ندارند.

      با تشبیه و مثال می خواهم پاسخ به سوال عقل نظری و عملی چیست را بدهم. «نظر» ما فوق بدن است اما بنده می خواهم در این مثالی که میخواهم بگویم، نظر و عمل را در خود بدن به شما نشان بدهم. بدن انسان دارای اعضا و جوارح است. چشم و گوش و بینی و دست و پا و دهان و…. اعضای بدن انسان هستند.

      موضع چشم کجاست و موضع پا کجاست؟ هر دوی چشم و پا مهم هستند، چون اگر کسی پا نداشته باشد، مشکل دارد و اگر چشم هم نداشته باشد، مشکل دارد. اما چشم با این اندازه کوچکی که دارد نسبت به پا که دراز و بزرگ تر از چشم است، موقعیت اش چگونه است؟ آیا موقعیت و اهمیت چشم بیشتر است یا اهمیت پا؟

اهمیت چشم در این مثال بیشتر است. اهمیت فیزیولوژیکی چشم از پا بیشتر است. البته چشم با همه اعضای بدن رابطه دارد اما از اهمیت بیشتری برخوردار است. نظر، همانند چشم است و عمل همانند پا در این مثال ما است. حالا نظر بالاتر است یا عمل؟ آیا عمل اگر از نظر ناشی نشود، ارزشی دارد؟

      یک دنیا عمل و هزاران خروار عمل بدون نظر، هیچ ارزشی ندارد. البته نظر بدون عمل، چندان منشا اثر نیست ولی باز می شود گفت که اگر بعد از نظر عملی هم نباشد، یک اثری بر آن نظر مترتب می شود. اما عمل بدون نظر بی ارزش و تهی است.

والحمد لله رب العالمین علی کل حال