شاه شمشاد قدان / حافظ شیرازی

السلام علیک یا باب الحوایج قمر بنی هاشم ابوالفضل العباس

شاه شمشاد قدان

     شاه  شمشاد قدان  خسرو  شیرین دهنان [1]

که به مژگان شکند قلب همه صف شکنان

مست بگذشت و نظر بر من درویش انداخت    گفت ای چشم و چراغ همه شیرین سخنان

تا کی از سیم و زرت کیسه تهی خواهد بود   بنده  من شو  و  برخور  ز  همه  سیم تنان

کمتر  از  ذره  نه‌ای پست  مشو  مهر بورز [2]   تا به خلوتگه خورشید  رسی  چرخ زنان[3]

بر جهان تکیه مکن ور قدحی می داری            شادی زهره جبینان خور و نازک بدنان

پیر پیمانه کش من که روانش خوش باد[4]        گفت پرهیز کن از صحبت پیمان شکنان

دامن دوست به دست آر و ز دشمن بگسل      مرد  یزدان  شو  و  فارغ  گذر از اهرمنان

با  صبا  در  چمن  لاله  سحر  می‌گفتم           که شهیدان که‌اند این همه خونین کفنان[5]

گفت حافظ من و تو محرم این راز نه‌ایم

از می لعل حکایت کن و شیرین دهنان[6]

(حافظ شیراز، غزلیات/غزل شماره ۳۸۷)

       مرحوم شیخ رجبعلی خیاط که از اولیا الهی و عارفان معاصر ما بود می گوید : روزی در عالم مکاشفه برزخ جناب خواجه حافظ را دیدم و ایشان از انبساط روحی عجیبی برخوردار بود . پرسیدم خواجه این مقام را از کجا آوردی؟ حافظ فرمود : غزل شاه شمشاد را در مدح اقا حضرت عباس بن علی علیه السلام سرودم و ایشان خوشحال شد و این مقام را به بنده عنایت کردند.

منبع : کتاب رند عالم سوز نوشته مهدی کاظمی

        نظر حقیر هم نظر حضرت شیخ رجبعلی خیاط(اعلی الله مقامه الشریف) هست که فرموده بودند:

«در عالم معنا، روح خواجه حافظ شیرازی را مشاهده کردم که بسیار منبسط بود.

خواجه رو به من کرده و گفت: من غزل شاه شمشاد قدان را، در وصف ماه منیر بنی هاشم حضرت ابوالفضل علیه السلام سرودم. و از این امر خیلی مسرور بود.»

این شعر پر از مضامین عرفانی و معنوی هست که مجال شرحش نیست... قدّس الله نفسه الزکیه.

آری شود اما به خون جگر شود !

هرچند معرفت درّ گرانی ست به هرکس ندهندش.

      آری فهمیدن بسیاری از مفاهیم خود نعمتی بزرگ هست. در اشعار شعرای بزرگ ما، واژه هایی مثل می و جام می و شراب و امثال آنها حکایت از بار معنوی به سزایی می کند که منظور آن ها مصداق ظاهری آن واژه ها نیست!

… مهر بورز … ( برای اینکه به خاصیت ذره برسی راهش محبت و ولایت است. و لذا باید  بر مدار خورشید بی همتای عالم بگردی).

… چرخ زنان … (حرکت تو باید الهام گرفته از حرکت تمام ذرات کائنات باشد که حرکتی مدور و به گرد محبوب است. و تا شعاع نور معشوق بر تو نتابد حرکت مدارگونه تو دیده نمی شود. چون به معشوق رسی سر از پا نخواهی شناخت و لذا از شدت سرور به رقص خواهی آمد.

آوردن ذره در کنار مهر و خورشید و پست شمردن ذره و در عین حال الگو قرار دادن شیوه حرکت و سلوک آن برای انسان از نکات جالب این بیت سراسر عرفانی حافظ اهل راز است.

خداوند تبارک و تعالی در قرآن کریم، وجود اقدس خود را، «ساقی» شراب طهوری می شمرد که به اهل جنّت ارزانی می دارد و می فرماید: «وَسَقَاهُمْ رَبُّهُمْ شَرَابًا طَهُورًا» (آیه ۲۱ سوره دهر) در این آیه شریفه لطایف و اشارات بسیار عرفانی نهفته است .

       العاقل یکفیه الاشاره اولاً خداوند سبحان در جمله ‌«وَ سَقاهُمْ رَبُّهُم» همه واسطه‏ ها را حذف فرموده و نوشاندن را مستقیماً به خود نسبت داده، و این از همه نعمت‏هایى که در بهشت به اهلش داده افضل است.(ترجمه المیزان، ج‏۲۰، ص: ۲۱۰)؛ ثانیاً امام صادق علیه السلام در کلامی شگرف و ژرف راجع به این آیه شریفه می فرمایند: « ای یطهّرهم عن کلّ شی‏ء سوى اللَّه؛ یعنی آن شراب آنان را از هرچیزی، جز خداوند سبحان، تطهیر می‌سازد» (مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج‏۱۰، سوره مبارکه انسان، ذیل آیه شریفه ۲۱) چرا که هیچ پاک کننده‌ای از آلودگی، جز خداوند متعال نیست؛ به عبارت دیگر این شراب نه تنها خود مطهر و پاک است، بلکه طاهر و پاک کننده دیگران نیز هست. پس بدیهی است که انسان مطهر شده با این شراب، به چنان معارج و مدارجی وجودی می رسد که می تواند مصداق «مطهّرون» شود که به تصریح خداوند سبحان، لیاقت مسّ(قرب و نزدیکی) و درک مفاهیم و معانی عالی قرآن را یافته اند. ازین نمونه آیات شریفه در قرآن کریم زیاد هست

زاهدا گر گفتم از می می می انگور نیست       لفظ مستی  بر  شراب  دنیوی  منظور نیست

رو “سقیهم ربهم”* برخوان ز قرآن کریم       بیش از این از سرّ مستی گفتنم دستور نیست

«حسن‌خادم(صبا)»

 والحمد لله رب العالمین علی کل حال